عوارض دیابت بر روی شبکیه

شبکیه (پرده چشم) لایه ی نازکی است که در ته چشم از داخل سطح کره چشم را پوشانده است و ضخامت آن در حدود دودهم (۰.۲) تا سه دهم (۰.۳) میلیمتر است. قسمت مرکزی شبکیه که حدود ۴ تا ۵ میلیمتر قطر دارد مسول دید دقیق (مثل خواندن ، تشخیص اشیاء و…) و بقیه شبکیه مسول دید محیطی است.

در دیابت ممکن است هردو بخش شبکیه چشم مبتلا شود. در مراحل اولیه خود فرد متوجه چیزی نمی شود و بیماری تنها در معاینه چشم پزشکی قابل تشخیص است. اما بتدریج بیماری پیشرفت می کند و اگر زود تشخیص و درمان انجام نشود ممکن است نشود جلوی ایجاد عوارض دائمی بیماری را گرفت. و در نهایت احتمال کم بینایی شدید و حتی گاهی کوری ممکن است ایجاد شود.

در رتینوپاتی دیابتی در ابتدا عروق شبکیه آسیب می بینند و در نتیجه مایع و کمی خون وارد بافت شبکیه می شود. گاهی چربی ها هم وارد شبکیه می شوند. در اثر جمع شدن مایع در داخل بافت شبکیه ماکولا دچار افزایش ضخامت یا دچار تورم (ادم ماکولا) می شود و این مسئله خود باعث کم شدن دید شخص می شود.
با پیشرفت بیماری رگهای طبیعی شبکیه مسدود می شوند و برای جبران کمبود خون رسانی (وکمبود اکسیژن و مواد غذایی) رگهای جدیدی شروع به پیدایش می کنند و این رگهای جدید بسیار شکننده بوده لذا براحتی و حتی به طور خودبخود هم ایجاد خونریزی می کنند که گاها بسیار شدید می باشد و فرد یک مرتبه دچار کاهش دید می شود. در صورت عدم در مان به موقع و با پیشرفت بیماری ممکن است شبکیه دچار کندگی(جدا شدگی) شود. آب سیاه هم گاهی در مراحل پیشرفته بیماری ایجاد می شود.

به غیر از کاهش دید ممکن است لکه های متحرکی هم در دید مشاهده شود مانند مگس که به این حالت مگس پران می گویند.

اما علت این همه عوارض چیست؟ در این بین بیشترین نقش مربوط به بالا بودن بیش از حد قند خون است. فشار خون بالا هم تشددید کننده این مسئله است. غیر از آن بالا بودن مقدار چربی خون(کلسترول و تری گلیسرید) و گاهی کم خونی هم در تشدید بیماری موثر هستند. خانم های حامله که دیابت دارند هم باید بیشتر از بقیه مواظب باشند.

برای تشخیص بیماری شما باید به چشم پزشک (اگر در دسترس بود ترجیحاً قوق تخصص شبکیه) مراجعه نمایید. با انجام بینایی سنجی و تعیین دید و با معاینه شبکیه (ته چشم) پزشک بیماری شما را تشخیص می دهد. معمولا چشم پزشک برای قطعیت بخشی به تشخیص بیماری و برای بررسی وضعیت بیماری در معاینات بعدی انجام تصویر برداری شبکیه را هم توصیه می کند.

یک فرد دیابتی چه موقع باید معاینه چشم انجام دهد؟

کسی که بعد از ۳۰ سالگی بیماری دیابت در وی تشخیص داده شده است و اصطلاحا دیابت نوع ۲ دارد باید هم زمان با تشخیص بیماری معاینه چشم هم بشود و معاینات بعدی او بر اساس نظر پزشک خواهد بود. اما کسی که پیش از سن ۳۰ سالگی تشخیص بیماری در وی داده شده است در صورتی که د چار کاهش دید نباشد می تواند معاینه اولیه را ظرف ۴ تا ۵ سال آینده انجام دهد.

چگونه بیماری درمان میشود؟

لیزر درمانی: از درمان های اصلی است. این درمان با استفاده از لیزر های مخصوص پزشکی انجام میگیرد و هدف از انجام ان این است که اکسیژن و مواد غذایی کافی به قسمت هایی از شیکیه کی حیاتی تر است برسد و رگهای خونی غیر طبیعی از بین بروند. لیزر درمانی غالبا در درمانگاه یا در مطب انجام می شود و نیاز به بستری ندارد. پیش از انجام آن قطره بی حسی در چشم ریخته می شود و سپس وسیله مخصوصی روی چشم گذاشته می شود که فرد ناخود آگاه چشم را حرکت ندهد. سپس لیزر انجام می شود که در این مرحله هم بیشر افراد درد ندارند . بسته به آستانه درد آدم ها برخی افراد احساس درد دارند که پزشک متناسب با هر فرد اقدامات مورد نیاز را برای کم کردن درد انجام می دهد.

تزریق دارو در چشم؟

در این نوع روش درمان که در سالهای اخیر متداول شده است داروی مخصوصی( که در ایران معمولا آواستین و گاهی آیلیا ) در داخل چشم تزربق میشود. این کار در ایران معمو لا در اتاق عمل انجام می شود و ایتدا قطره بی حسی ریخته می شود سپس دور چشم ضد عفونی می شود با وسیله مخصوص حرکت پلک کنترول می شود و با استفاده از سرنگ مخصوض چشم پزشکی که باریک ترین سوزن از نوع خود است دارو در چشم تزریق می شود. و چشم بمدت نیم ساعت پانسمان می شود پس از آن فرد میتواند چشم را باز کند و سایر توصیه های پزشک را اجرا می کند.بطر معمول تزریق ها در فواصل مشخصی که پزشک معالج تشخیص می دهد باید تکرار شود.

چه موقع عمل جراحی توصیه می شود؟

گاهی بیماری در برخی افراد بدلیل شدت بیماری قند یا عدم کنترول قند در زمانهای گذشته یا دیر مراجعه کردن به گونه ای است که لیزر و تزریق به تنهایی نمی توتند مفید باشند و لازم است که عمل جراحی روی شبکیه و در اتاق عمل صورت گیرد. این عمل که اصطلاحا ویترکتومی عمیق نام دارد بصورت بیحسی موضعی و اگر بیمار دوست داشته باشد بصورت بیهوشی عمومی انجام می شود. درگذشته ویترکتومی با ابزارگیج ۲۰ انجام میشد اما اکنون ابزار گیج ۲۳، ۲۵، ۲۷ د ر دسترس است که مزیت های بیشتری نسبت به گیج ۲۰ دارد. در این عمل معمولا لیزر درمانی و تزریق دارو در چشم همزمان پس از پاک کردن خون و چسپندگی ها از چشم انجام میشود . و چند ساعت پس از عمل فرد می تواند مرخص شود.

توضیح مهم:

بدلیل ماهیت خاص بیماری دیابت که یک بیماری مزمن است پس گرفتاری های چشمی آن هم مزمن است و لذا ممکن است جلسات لیزر درمانی یا تزریق دارو در چشم در فواصل مشخصی نیاز به تکرار داشته باشد. اگر چه هدف روش های درمان، جلوگیری ازکم بینایی شدید و نابینایی ناشی از دیابت است اما در بسیاری از موارد دید بهبود هم پیدا میکند. دوره درمانی بطور متوسط و (البته با شدت و ضعف) ۵ تا ۶ سال طول میکشد.